در تصادفات و سقوط از ارتفاع یکی از نگرانی ها در مورد شکستگی جمجمه و آسیبهایی است که به سر وارد می شود. بیشتر این آسیبها خفیف هستند و با درمانهای جزئی، درد و ورم آنها کاهش می یابد. اما گاهی شکستگی ها شدیدند و به بافت مغز صدمه می زنند.
چنین صدماتی جز با جراحی بهبود نمی یابند. در این مقاله، دکتر جمال الدین اسدی، جراح و متخصص مغز و اعصاب، به انواع این جراحی ها، خطرات و عوارض آنها می پردازند. برای دسترسی سریع به تیترهای مقاله می توانید از فهرست ابتدای مقاله استفاده کنید.
انواع شکستگی جمجمه
شکستگی های جمجمه ممکن است با پارگی پوست سر در ناحیه شکسته همراه باشد که به آن شکستگی باز می گویند. اما اگر پوست سر صدمه نبیند، شکستگی بسته بوده و رایجتر از شکستگی باز است. در ضمن، شکستگی های بسته نسبت به باز ریسک عفونت کمتری دارند.
دسته بندی دیگری که برای انواع شکستگی جمجمه وجود دارد، بر این اساس نحوه و محل شکستگی جمجمه است:
شکستگی فشاری یا فرورفته (دپرشن): جمجمه به سمت مغز فرو می رود و شامل چندین ترک یا شکستگی است.
شکستگی خطی: شایع ترین نوع شکستگی جمجمه است که به صورت یک خط مستقیم در بالای گوشها ایجاد می شود.
شکستگی دیاستاتیک: استخوان جمجمه با نوارهای بافتی به هم وصل شده اند، در این نوع شکستگی، این نوارها از بین می روند و قطعات جمجمه از هم جدا می شوند.
شکستگی قاعده جمجمه: شکستگی در کف جمجمه و در نواحی اطراف چشمها، گوشها، بینی یا بالای گردن و نزدیک ستون فقرات رخ می دهد.
شکستگی های خرد شده: در این نوع شکستگی، جمجمه به سه بخش یا بیشتر شکسته می شود.
شکستگی بازال یا بازیلار: شکستگی در استخوانهای پایه جمجمه و در درون مغز اتفاق می افتد و شما نمی توانید آن را ببینید.
شکستگی های پیچیده: ترکیبی از چندین نوع شکستگی است.
شدت ضربه و محل ضربه نقش موثری در تعیین نوع شکستگی جمجمه دارند.
علائم شکستگی جمجمه
معمولا شکستگی جمجمه با علائمی مثل درد، تورم، حساسیت و قرمزی همراه است. همچنین ممکن است مصدوم دچار گیجی، خواب آلودگی شدید یا غش شود یا مردمکها به نور پاسخ ندهد یا فرد دچار تاری دید و عدم تعادل شود. اما شکستگی های شدیدتر با علائم زیر همراهند:
- درد و تورم شدید
- کبودی صورت
- مشکلات گفتاری
- از دست دادن بینایی
- بیحسی قسمتهایی از بدن
- ریزش یک مایع شفاف (مایع مغزی نخاعی ) از بینی یا گوشها
- خونریزی از ناحیه شکسته، اطراف چشمها، گوشها و سوراخهای بینی
- کبودی در اطراف شکستگی، پشت گوش یا زیر چشم (در این حالت کبودی چشم ها شبیه چشم راکون است)
توجه: نوع و شدت علائم شکستگی جمجمه بستگی به نوع و محل شکستگی جمجمه دارد.
برای جراحی شکستگی جمجمه در زاهدان شما هم می توانید به دکتر جمال الدین اسدی، متخصص جراحی مغز و اعصاب در استان سیستان و بلوچستان مراجعه کنید. برای رزرو نوبت با شماره 05433446436 تماس بگیرید.
آیا شکستگی جمجمه باعث مرگ می شود؟
در رابطه با شکستگی جمجمه و مرگ بیمار باید گفت جمجمه از مغز محافظت می کند و شکستگی آن در اکثر افراد منجر به مرگ نمی شود. مگر اینکه آسیبها شدید باشند. در واقع، طبق آمارهای مراکز معتبر، در سال 2017، 27 درصد کسانی که در اثر شکستگی شدید جمجمه دچار آسیب مغزی جدی شده بودند، فوت کردند.
عوارض شکستگی جمجمه
به نقل از منابع معتبر عوارض شکستگی جمجمه سر عبارتند از:
- خونریزی داخلی مغز
- لخته شدن خون
- آسیبهای مغزی مثل کبودی و کوفتگی بافت مغز
- مننژیت (عفونت مغز)
- فلج
- تشنج
- تغییرات فیزیکی یا ذهنی کوتاه مدت یا طولانی
- ایجاد تغییراتی در شخصیت یا رفتار فرد
البته ایجاد این عوارض بستگی به شدت آسیب و محل شکستگی جمجمه دارد.
چه روشهایی برای تشخیص شکستگی جمجمه وجود دارد؟
پزشکان به کمک روشهایی مثل تصویر برداری با اشعه ایکس، MRI و سی تی اسکن می توانند شدت شکستگی و آسیب ناشی از آن را بررسی کنند. با مشخص شدن نوع و شدت شکستگی میتوان بهترین روش را برای درمان بیمار انتخاب کرد.
بهترین درمان شکستگی جمجمه چیست؟
بهترین گزینه برای درمان شکستگی جمجمه با توجه به سن، نوع شکستگی و شدت آن، احتمال صدمات مغزی و سابقه پزشکی انتخاب می شود. معمولا کسانی کاندید جراحی هستند که دچار آسیب های جدی تر جمجمه مثل مشکلات زیر شده اند:
- خونریزی های شدیدی که می تواند منجر به مرگ شود
- نشت بیش از حد مایع مغزی-نخاعی در اثر شکستگی قاعده مغز
- فرورفتگی شدید جمجمه که به مغز فشار می آورد
- ایجاد لخته خون (هماتوم) در مغز در اثر ضربه یا ایجاد کبودی در بافت مغز (البته ریسک عمل در این موارد بالا است و حین عمل نباید بیمار بیهوش باشد)
معمولا در شکستگی های دپرشن یا فشاری شکل و ظاهر سر هم دچار مشکل می شود، این افراد برای برگرداندن فرم طبیعی سر و افزایش اعتماد بنفس خود می توانند از عمل جراحی کمک بگیرند.
عمل شکستگی جمجمه در زاهدان
به گفته دکتر اسدی، جراح و متخصص مغز و اعصاب، جراحان برای درمان شکستگی شدید یا خطرناک جمجمه از روشهای زیر استفاده می کنند:
عمل کرانیوتومی مغز
زمانی که شکستگی جمجمه باعث آسیب مغزی می شود، به کمک عمل کرانیوتومی که نوعی عمل باز است، بعد از بیهوشی میتوان استخوان جمجمه را برداشت. هدف از برداشتن استخوان دسترسی به بافت مغز برای انجام یکی از کارهای زیر است:
- برداشتن هماتوم
- ترمیم رگهای پاره شده و توقف خونریزی
- کاهش فشار داخل مغز یا فشار استخوان شکسته جمجمه به بافتهای مغز
بعد از عمل استخوان جمجمه به جای خود بر می گردد و با پیچ یا ابزارهای دیگر فیکس می شود. از این روش برای انجام جراحی تومور مغزی در زاهدان هم استفاده می کنیم. در صورتی که استخوان جمجمه خرد شده باشد، بعد از کرانیوتومی باید به صلاحدید جراح یکی از انواع عمل کرانیوپلاستی انجام شود.
جراحی کرانیوپلاستی یا ترمیم جمجمه
این جراحی نوعی جراحی پلاستیک و زیبایی برای ترمیم آسیب دیدگی و نواقص جمجمه و بهبود زیبایی فرم سر است. کرانیوپلاستی با پیوند استخوان از جاهای دیگر بدن و یا استخوان مصنوعی انجام می شود. این جراحی به یکی از روشهای زیر انجام می شود:
- پیوند استخوان اتولوگ (استفاده از استخوان خود بیمار برای پیوند به جمجمه)
- آلوپلاستیک (استفاده از مواد مصنوعی (ایمپلنت های سنتزی از جنس فلز تیتانیوم) به جای استخوان بیمار جهت پیوند به جمجمه)
- کرانیوپلاستی کاهشی (به جز در شکستگی ها از این عمل برای برداشتن استخوانهایی که به طور مادرزادی رشد اضافی و غیرعادی دارند، استفاده می شود)
نحوه انجام کرانیو پلاستی
در این عمل، بعد از پایان جراحی مغز، در صورتی که استخوان جمجمه متلاشی شده باشد، با عمل کرانیوپلاستی جمجمه ترمیم می شود.
برای این کار، یک تکه استخوان طبیعی یا مصنوعی (ایمپلنت) جایگزین استخوان آسیب دیده جمجمه شده و با پیچ، سیم، پلاک، … در جای خود محکم می شود. در پایان نیز پوست روی ایمپلنت یا استخوان قرار گرفته و بخیه می شود.
کاربردهای جراحی کرانیوپلاستی
- برای کاهش سردرد یا برخی اختلالات عصبی
- نیاز به این جراحی بعد از هر نوع عمل مغزی مثل عمل برداشتن تومور مغزی یا لخته های خونی
- درمان خونریزی های مغزی
- بعد از جراحی تورم مغز
- ترمیم شکستگی استخوان جمجمه
بیشتر بخوانید: عمل شکستگی مهره در زاهدان
برای جراحی شکستگی جمجمه در زاهدان شما هم می توانید به دکتر جمال الدین اسدی، متخصص جراحی مغز و اعصاب در استان سیستان و بلوچستان مراجعه کنید. برای رزرو نوبت با شماره 05433446436 تماس بگیرید.
عوارض بعد از عمل شکستگی جمجمه
بعد از انجام عمل ترمیم شکستگی جمجمه ممکن است بیمار عوارض زیر را تجربه کند:
- تهوع و استفراغ
- تشنج
- مشکلات چشایی و بویایی و تاری دید
- هیدروسفالی (آب آوردن مغز)
- سردرد
- سکته
- عفونت بعد از عمل
- تب و لرز
- ایجاد لخته خون که باید حتما تخلیه شود.
- درد و تورم در ناحیه جراحی
بیشتر بخوانید: عمل تومور نخاعی در زاهدان
مراقبت های بعد از جراحی شکستگی جمجمه
بسته به نوع جراحی باید 5-7 روز بستری شوید. بعد از آن با اجازه پزشک ترخیص شده و به منزل بر می گردید. تا پایان دوره نقاهت باید مراقبتهای زیر را انجام دهید:
- ۲ تا ۳ روز بعد از عمل نباید حمام کنید و بعد از آن هم نباید سر زیاد خیس شود.
- برای 2-3 هفته شنا، رانندگی و کارهای سنگین ممنوع است.
- تا سه ماه از ورزشهای سنگین و هوازی بپرهیزید ولی می توانید پیاده روی کنید.
- تا چند هفته به اندازه کافی استراحت کنید و موقع خواب باید سرتان با زاویه 30 درجه بالاتر از بدن باشد.
- تعویض پانسمان برای هر دو روز یکبار و خشک و تمیز نگه داشتن آن
- مصرف به موقع دارو‌های مسکن، ضد تشنج و آنتی بیوتیک، … که برایتان تجویز شده
اگر آسیبهای مغز جدی باشند، ممکن است بیمار بعد از عمل به گفتار درمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و توانبخشی نیاز داشته باشد و به پزشکان دیگر ارجاع می شود.
مدت زمان بهبودی
مدت زمان بهبودی بستگی به سن فرد، نوع عمل، سرعت ترمیم بدن و وضعیت سلامت بیمار دارد. بنابراین مدت زمان بهبودی برای همه یکسان نیست و معمولا برای بیشتر افراد بین ۱ تا ۲ ماه است.
خلاصه نکات مهم
شکستگی استخوان جمجمه در اثر ضربات ناشی از تصادفات، سقوط، … رخ می دهد. این شکستگی ها گاهی بسیار شدید هستند و به بافتهای مغز و گاهی به پوست سر هم آسیب می زنند. برای ترمیم این شکستگی ها معمولا جز جراحی روش درمان خاصی وجود ندارد.
برای درمان شکستگی های ناپایدار یا جدی ابتدا عمل کرانیوتومی انجام می شود تا آسیبهای مغزی و عروقی ترمیم شود. بعد از عمل، استخوان جمجمه به جای قبلی خود بر می گردد.
اگر این استخوانها خردشده باشند، عمل دیگری به نام کرانیوپلاستی انجام می شود. در این جراحی به جای استخوان شکسته، استخوان طبیعی خود شخص یا ایمپلنت فلزی به جمجمه پیوند می شود.
سوالات متداول
رایجترین سوالاتی که درباره شکستگی جمجمه پرسیده می شوند، عبارتند از:
علت شکستگی جمجمه چیست؟
معمولا شکستگی جمجمه در اثر تصادف، سقوط، خشونت یا صدمات ورزشی رخ می دهد. ریسک عارضه در کودکان که جمجمه نازکی دارند یا افراد مسن بالای 75 سال بیشتر از دیگران است.
آیا شکستگی جمجمه خوب میشود؟
بله. معمولا بیشتر شکستگی ها خفیف هستند و با روشهایی مثل مسکن های مخدر یا ساده برای کاهش درد، تخلیه مایع مغزی نخاعی اضافی یا نشت کرده با یک سوزن کوچک و کمپرس سرد برای کاهش تورم درمان می شوند. ولی آسیبهای جدی به جراحی نیاز دارند تا شکستگی خوب شود.
بهبودی از شکستگی جمجمه چقدر طول می کشد؟
مدت زمان ترمیم شکستگی جمجمه بر اساس نوع و شدت آسیبهای آن 6 هفته یا بیشتر طول می کشد. البته شکستگی های فرورفته (فشاری) سختتر خوب می شوند.
قبل از جراحی شکستگی جمجمه چه آمادگی هایی لازم است؟
باید قبل از عمل درباره داروهایی که مصرف می کنید به جراحتان بگویید. در روز عمل باید ناشتا باشید. مصرف آسپرین و برخی داروها باید یک هفته قبل از عمل با نظر پزشک قطع شود.
اگر شما هم سوالی درباره شکستگی جمجمه دارید در بخش نظرات می توانید از کلینیک ما بپرسید.
