انحراف ستون فقرات نوعی بدشکلی ستون فقرات است که در همه سنین، از کودکی تا بزرگسالی می تواند در زنان و مردان بروز کند. این عارضه انواع مختلفی دارد که با روشهای متنوعی می توان آنها را درمان کرد. آخرین خط این نوع درمانها روشهای جراحی هستند.
در این مقاله دکتر جمال الدین اسدی، تنها فوق تخصص جراحی ستون فقرات زاهدان و سیستان و بلوچستان در مورد انواع انحراف ستون فقرات و روشهای جراحی آنها توضیح می دهند. برای دسترسی سریعتر به تیترهای مقاله می توانید از فهرست ابتدای مقاله استفاده کنید.
انحراف ستون فقرات چیست؟
ستون فقرات شامل مهره هایی است که از پایین جمجمه تا لگن در یک خط صاف امتداد دارند. انحراف ستون فقرات (vertebral subluxation یا Spinal Misalignment) زمانی رخ می دهد که مهره ها در یک راستا قرار نگیرند. علائم کجی و انحراف ستون فقرات عبارتند از:
- تغییر جهت دنده ها
- کوتاه و بلند شدن پاها
- ناهمترازی در خط شانه
- درد و خستگی
- مشکل در نحوه صحیح ایستادن
- گز گز دست و پا یا بیحسی آنها
- احساس سفتی و خشکی کمر یا گردن (بسته به محل انحراف)
- تغییر شکل بدن و انحراف ستون فقرات به راست یا چپ و یا شبیه شدن آن به حرف انگلیسی S
علائمی مثل سوزن سوزن شدن، گز گز و بیحسی جزء علائم عصبی ناشی از انحراف ستون فقرات هستند که باید آنها را جدی بگیرید.
انواع انحراف ستون فقرات
کجی می تواند در بخشهای بالایی، پایینی یا میانی ستون مهره ها رخ دهد. بر همین اساس این عارضه به یکی از شکلهای زیر بروز می کند:
لوردوز (lordosis) یا گودی کمر: انحنای زیاد ستون فقرات کمری باعث گودی بیش از حد نرمال در ناحیه کمر می شود.
کیفوز (Kyphosis) یا قوز: انحنای ستوان فقرات سینه و گردن بیشتر از حالت عادی و پشت بیمار برجسته می شود.
اسکولیوز (Scoliosis) یا کجی ستون فقرات: محور ستون مهره ها به چپ یا راست منحرف می شده یا به شکل حرف S انگلیسی در می آید و اندام ها از حالت همترازی خارج می شوند.
اسکولیوز بیشتر در اوایل نوجوانی بروز می کند و بر اساس شدت انحراف ستون فقرات به سه دسته تقسیم زیر می شود:
- اسکولیوز خفیف (انحراف 10 تا 20 درجه)
- اسکولیوز متوسط (انحراف 20 تا 45 درجه)
- اسکولیوز شدید (انحراف بیش از 45 درجه)
بیشتر بخوانید: جراحی لیزری ستون فقرات در زاهدان
آیا انحراف ستون فقرات خطرناک است؟
به گفته منابع معتبر 15 درصد کسانی که کجی ستون فقرات دارند سردرد یا حملات میگرنی را تجربه می کنند. بسته به نوع و درجه کجی، دیگر عوارض انحراف ستون فقرات عبارتند از:
- بیحسی دستها یا پاها
- مشکلات مثانه مثل بی اختیاری ادرار
- عدم تناسب اندام و کاهش اعتماد به نفس بیمار
- اختلال در دامنه حرکتی ستون فقرات
- درد زانو، لگن، کمر، شانه ها، گردن و سر درد
- مشکلات تنفسی در اثر کاهش حجم ریه ها مثل تنگی نفس
- فشار اضافی به سیستم عضلانی-اسکلتی (ماهیچه ها، استخوانها، مفاصل، تاندونها و رباطها)
به علاوه چون این بیماران نمی توانند راحت در رختخواب دراز بکشند دچار مشکل کاهش کیفیت خواب هستند و عوارضی مثل خستگی، استرس، اضطراب و افسردگی را تجربه می کنند.
بیشتر بخوانید: عمل تنگی کانال نخاعی در زاهدان
آیا کجی ستون فقرات قابل درمان است؟
فیزیوتراپی، حرکات اصلاحی ستون فقرات، درمان کایروپراکتیک و بستن کمربندهای طبی از جمله روشهای درمان انحراف ستون فقرات هستند. اما روشهای مختلفی هم برای جراحی وجود دارند که در صورت نتیجه ندادن درمان های دیگر به کار گرفته می شوند.
برای عمل انحراف ستون فقرات در زاهدان شما هم می توانید از تخصص دکتر جمال الدین اسدی، تنها فوق تخصص جراحی مغز، اعصاب و ستون فقرات در سیستان و بلوچستان، در این زمینه بهره مند شوید. جهت رزرو نوبت با شماره 05433446436 تماس بگیرید.
انواع عمل انحراف ستون فقرات در زاهدان
به گفته دکتر جمال الدین اسدی، جراح و متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات، برای درمان کیفوزهای شدید و درجات متوسط یا شدید اسکولیوز در زاهدان از روشهای جراحی استفاده می شود. این جراحی ها حدود 6-8 ساعت طول می کشند و با بیهوشی انجام می شوند.
هدف انجام این عملها برگرداندن انحنای عادی ستون فقرات تا حد ممکن است. انواع عمل جراحی کجی ستون فقرات عبارتند از:
عمل کیفوپلاستی (Kyphoplasty)
این جراحی با هدف برگرداندن مهره ها به ارتفاع اصلی خود و درمان شکستگی های فشاری مهره های گردنی و سینه ای انجام می شود. جراحی کیفوپلاستی به کاهش درد، تقویت ثبات استخوانهای ستون فقرات و جلوگیری از تشدید قوز بیمار کمک می کند.
همجوشی یا فیوژن (Spinal Fusion)
عمل فیوژن رایجترین روش درمان اسکولیوز است. در این جراحی برای اصلاح انحنای پشت و صاف نگه داشتن ستون مهره ها، بعضی از مهره های ستون فقرات با پیچها و میله های فلزی و یا پیوند استخوانی به هم جوش می خورند.
هدف این روش، کاهش تحرک مهره ها و در نتیجه کاهش درد بیمار است. عمل فیوژن گاهی به روش خلفی (از پشت) انجام می شود. اما جراحان معمولا این جراحی را به صورت قدامی (از جلو) یا جانبی و با استفاده از تکنیکهای لاپاراسکوپی (عمل بسته) انجام می دهند.
جراحی میلههای رشد
جراحی میلههای رشد (Growing Rod Surgery) مناسب کودکانی است که دچار اسکولیوز شده اند. در این روش از میله هایی استفاده می شود که همگام با رشد کودک می توان آنها را به طور متناوب تنظیم کرد.
جراحی اندوسکوپیک اسکولیوز
در این روش از دستگاه اندوسکوپ برای عمل جراحی استفاده می شود. در این جراحی برخلاف روشهای باز، طول برشها کمتر هستند و بیمار بعد از عمل سریعتر بهبود می یابد.
یک نکته مهم درباره جراحی اسکولیوز
به نقل از منابع پزشکی، بیماری اسکولیوز با توجه به علت آن به سه دسته ی اسکولیوز دژنراتیو کمری در بزرگسالان، اسکولیوز مادرزادی (ایدیوپاتیک) و اسکولیوز عصبی-عضلانی تقسیم می شود.
آمارها نشان می دهند که اسکولیوزهای خفیف و بیش از 50 درصد از اسکولیوزهای ایدیوپاتیک نوجوانان نیازی به جراحی ندارند و با روشهای دیگر درمان می شوند. اما در سایر موارد باید عمل جراحی انجام شود.
مراقبت های بعد از جراحی اسکولیوز
بسته به نوع جراحی انحراف ستون فقرات، مراقبتهای بعد از عمل اسکولیوز متفاوتند. اما معمولا مراقبتهای زیر بعد از اغلب این جراحی ها به بیمار توصیه می شوند:
- تا حد ممکن خم و راست نشوید تا زخم ها و مهره ها جوش بخورند.
- تا دو هفته نمی توانید رانندگی کنید و حتما با اجازه پزشک آن را شروع کنید.
- زخم ها تمیز و خشک نگه دارید.
- داروهای آنتی بیوتیک، مسکن یا هر داروی دیگری که برایتان تجویز شده به موقع مصرف کنید.
- استراحت مطلق در تختخواب به بیمار توصیه نمی شود و باید تحرک خود را حفظ کند و روزانه کمی پیاده روی کند.
- 10 تا 12 هفته بعد از عمل می توانید فیزیوتراپی را شروع کنید.
- موقع فعالیتهای مجاز، هر زمان که احساس درد و ناراحتی می کنید باید آنرا متوقف کنید.
- برای جلوگیری از فشار آمدن به ستون فقرات تا زمان بهبودی از کارها و ورزشهای سنگین بپرهیزید و چیزهایی که بیش از 2-3 کیلو وزن دارند را بلند یا حمل نکنید.
سه ماه بعد از عمل نیز برای معاینه به جراحتان مراجعه کنید تا با اشعه ایکس روند بهبودی ستون فقرات را بررسی کند.
دوره نقاهت و بهبودی
بعد از عمل انحراف ستون فقرات 5 تا 7 روز باید بستری شوید. بعد از آن می توانید در منزل به مراقبتهای بعد از عمل ادامه دهید.
طول دوره نقاهت بعد از عملهای کجی ستون فقرات دو تا چهار هفته است و بعد از آن می توانید سر کار یا کلاس خود برگردید. اما بهبودی کامل بعد از این جراحی ها –بسته به نوع عمل- 4 تا 6 ماه طولمی کشد.
نتایج عمل اسکولیوز و کیفوز
در مورد نتایج عمل می توان گفت که برای رسیدن به بهترین نتیجه، بیمار باید بیش از یک عمل جراحی اسکولیوز انجام دهد. البته احتمال عود اسکولیوز یا کیفوز بعد از جراحی وجود دارد، به خصوص اگر شدت درجات این مشکلات زیاد باشد.
برای عمل انحراف ستون فقرات در زاهدان شما هم می توانید از تخصص دکتر جمال الدین اسدی، تنها فوق تخصص جراحی مغز، اعصاب و ستون فقرات در سیستان و بلوچستان، در این زمینه بهره مند شوید. جهت رزرو نوبت با شماره 05433446436 تماس بگیرید.
عمل های انحراف ستون فقرات چه عوارضی دارند؟
عوارض جراحی اسکولیوز و کیفوز ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی حین و بعد از عمل
- عفونت در محل زخمها
- درد (بسیار رایج)
- آسیب عصبی (اگر به بهترین جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در زاهدان مراجعه کرده اید نباید نگران آن باشید)
جمع بندی نهایی
انحراف ستون فقرات به دلیل در یک راستا قرار نگرفتن ستون مهره ها ایجاد می شود. این عارضه باعث بدشکلی بدن شده و به صورت مشکلاتی مثل قوز (گوژپشتی)، گودی کمر و انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز بروز می کند.
ابتدا از روشهایی مثل فیزیوتراپی، کاردرمانی، بستن بریس، … برای درمان بیمار استفاده می شود. اما اگر روشهای غیرجراحی جواب ندهد، پزشکان سراغ روشهای جراحی مثل عمل فیوژن، کایفوپلاستی و جراحی با روشهای لاپاراسکوپیک و آندوسکوپیک می روند.
سوالات متداول
سوالات رایج درباره کجی و انحراف ستون فقرات عبارتند از:
چه زمانی عمل انحراف ستون فقرات ضروری است؟
اگر علائم عصبی مثل سوزن سوزن شدن یا بیحسی در پاها و دستها را دارید؛ دچار بی اختیاری ادرار شده اید یا درمانهای غیرجراحی موثر نبوده اند باید عمل جراحی را امتحان کنید.
انحراف ستون فقرات چطور تشخیص داده می شود؟
این عارضه با معاینه فیزیکی ستون فقرات برای بررسی همترازی قسمتهای مختلف بدن، سی تی اسکن، MRI و اشعه ایکس قابل تشخیص است.
علت انحراف ستون فقرات چیست؟
مشکلات مربوط به مهره های ستون فقرات یا عضلات اطراف آنها، به مدت طولانی قرار گرفتن در پوزیشن های نامناسب و رشد نامناسب یا چرخش استخوانهای ستون فقرات از مهمترین علل کجی ستون فقرات هستند.
اگر شما هم سوالی درباره عمل انحراف ستون فقرات دارید در بخش نظرات می توانید آنها را بپرسید.