تومورهای نخاعی، توده هایی هستند که روی نخاع، ستون فقرات یا اعصاب خارج شده از مهره های ستون فقرات رشد می کنند و به اعصاب فشار می آورند. این فشارها منجر به درد و ناتوانی بیمار می شوند و به همین علت است که درمان تومور نخاعی ضرورت دارد.
در این مقاله دکتر جمال الدین اسدی، تنها متخصص جراحی مغز و اعصاب و فوق تخصص جراحی ستون فقرات در استان سیستان و بلوچستان به اصلی ترین روش درمان این بیماری یعنی جراحی تومور نخاعی، عوارض بعد از عمل و مراقبتهای آن پرداخته اند. برای دسترسی سریعتر به تیترهای مقاله می توانید از فهرست ابتدای مقاله استفاده کنید.
انواع تومور در نخاع
تومورهای نخاعی یا Spinal Cord Tumors به سه دسته اصلی زیر تقسیم می شوند:
تومورهای اینترادورال: این تومورها روی سلولهای نخاع رشد می کنند و شامل انواع گلیوما، آستروسیتوم یا اپاندیموم هستند.
تومورهای خارج مدولاری: آنها در غشای اطراف نخاع یا روی ریشه های عصبی که از نخاع خارج شده اند، رشد می کنند و با فشردن کانال نخاعی به طناب عصبی فشار می آورند. مننژیوم، نوروفیبروم، شوانوما و تومورهای غلاف عصبی از این دسته تومورها هستند.
تومورهای متاستاتیک: این نوع تومورها حاصل متاستاز (سرایت) سرطان نواحی دیگر بدن به اطراف نخاع هستند. تومورهای متاستاز کمتر ممکن است روی طناب نخاعی ظاهر شوند.
این تومورها ممکن است خوش خیم یا بدخیم باشند و منجر به مشکلاتی مثل درد و مشکلات عصبی در بیمار شوند.
نکته مهم: خوشبختانه اغلب تومورهای ستون فقرات خوش خیم هستند.
علائم تومور نخاعی
تومورهای نخاعی با رشد خود می توانند روی نخاع، ریشه های عصبی، رگ های خونی یا استخوان های ستون فقرات تأثیر بگذارند و بسته به اینکه کجا رشد کرده اند، علائم متفاوتی ایجاد کنند. رایجترین علائم و نشانه های تومور نخاعی عبارتند از:
- بدتر شدن درد در شبها یا موقع فعالیت
- شکستگی مهره
- اختلال در عملکرد روده یا مثانه
- کاهش حساسیت به درد، گرما و سرما
- مشکل در راه رفتن و حتی گاهی زمین خوردن
- از دست دادن حس یا ضعف عضلانی خفیف یا شدید در بازوها یا پاها
- درد کمردرد که اغلب به دیگر قسمت های بدن هم سرایت می کند (مثل باسن، پاها، پاها یا بازوها)
البته علائمی مثل درد کمر ممکن است حتی با وجود درمان هم بدتر شود.
علت ایجاد تومورهای نخاعی چیست؟
دلیل ایجاد تومورهای نخاع به طور دقیق مشخص نیست ولی اغلب آنها تومورهای ثانویه هستند. یعنی در اثر متاستاز سرطان از اندام های دیگر به ستون فقرات ایجاد شده اند.
ممکن است ژن های معیوب هم در ایجاد تومورهای نخاعی نقش داشته باشند. مثلا ابتلا به تومور در افراد مبتلا به سندروم های ارثی زیر بیشتر دیده می شود:
- نوروفیبروماتوز (یک بیماری ژنتیکی که اعصاب و پوست را درگیر می کند)
- بیماری فون هیپل-لینداو (فرد مبتلا به این نقص ژنتیکی بیشتر از افراد دیگر مستعد ابتلا به تومور ستون فقرات است)
البته عوامل محیطی مثل اشعه های مضر یا مواد شیمیایی هم در افزایش خطر ابتلا به تومور های نخاعی موثرند.
تومور نخاعی چه عوارضی دارد؟
رشد تومورهای ستون فقرات با فشار آوردن به اعصاب نخاعی، مشکلات حسی یا حرکتی ایجاد می کنند و باعث ایجاد عوارض زیر می شوند:
- فلج اندامها
- تغییر عملکرد روده و مثانه
- آسیب دائمی به عصبها
در بعضی موارد هم می توانند منجر به مرگ بیمار شوند. به همین دلیل باید این نوع تومورها به موقع تشخیص داده شده و درمان شوند.
برای جراحی تومور نخاعی در زاهدان می توانید از تخصص دکتر جمال الدین اسدی، تنها فوق تخصص ستون فقرات در استان سیستان و بلوچستان در این زمینه بهره مند شوید. برای رزرو نوبت با شماره 05433446436 تماس بگیرید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر مشکلات زیر را تجربه می کنید، برای اطمینان از علت آنها و نوع مشکل خود باید به پزشک مراجعه کنید:
- درد مداوم حتی زمانی که فعالیتی ندارید و یا تشدید درد موقع شب
- فرد سابقه سرطان داشته و جدیداً دچار کمردرد هم شده
- حالت تهوع، استفراغ یا سرگیجه به همراه درد
- ضعف یا بیحسی پیشرونده عضلات پا یا بازو
- مشکلات دفع ادرار و مدفوع
نحوه تشخیص تومور نخاعی
بعد از مراجعه به بهترین جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در زاهدان، معمولا جراح به کمک روش تصویربرداری با MRI تومورهای نخاعی و ستون مهره ای را شناسایی می کند.
اما در مواردی هم لازم است از تومور نمونه برداری (بیوپسی) انجام شود. این روش دقیق ترین راه تشخیص نوع تومور ستون فقرات است. گاهی هم از سی تی اسکن یا آزمایش خون برای تشخیص تومور نخاعی استفاده می شود.
جراحی تومور نخاعی در زاهدان
به گفته دکتر اسدی، جراحی تومور نخاع گردن و جراحی تومور نخاع کمر در زاهدان اولین گزینه برای درمان تومورهایی که می توان آنها را بدون ایجاد آسیبهای عصبی برداشت، عمل جراحی است.
طی جراحی بخشی یا تمام تومور خارج می شود.انتخاب روش عمل جراحی بستگی به شدت، نوع و اندازه تومور دارد و می تواند شامل یکی از روشهای زیر باشد:
جراحی بسته
یکی از تکنیک های پیشرفته برای درمان تومورهای نخاعی، جراحی بسته به روش آمبولیزاسیون است. در این روش عروقی که به تومور خونرسانی می کنند، مسدود می شوند تا حین عمل خونریزی نکنند.
سپس به کمک دوربین میکروسکوپی، ابزارهای جراحی به محل تومور هدایت می شود و داروهایی که به کوچک شدن تومور کمک می کنند مستقیما به تومور تزریق می شوند.
درمان با این روش به برش بزرگی نیاز ندارد. به همین دلیل، بهبودی بعد از عمل سریعتر است. به علاوه کاهش درد، خونریزی و عفونت بعد از عمل از دیگر مزایای این روش جراحی است.
بیشتر بخوانید: جراحی تومور مغزی در زاهدان
جراحی باز
جراحی باز برای برداشتن کامل یا قسمتی از تومورهای نخاعی بزرگ انجام می شود. برای این جراحی لازم است برشهای بزرگی روی پوست و بافتها ایجاد شده و یا گاهی قسمتی از استخوان مهره ستون فقرات نیز برداشته شود.
بعد از برداشتن تومور، در پایان برای تثبیت و استحکام ستون فقرات، جراح از روش فیوژن ستون فقرات (پیوند استخوانهای ستون فقراتبا پیچ) و یا کایفوپلاستی (گچ گیری داخلی در ناحیه آسیب دیده) استفاده می کند.
جراحی باز با هدف تثبیت ستون فقرات، حفظ عملکرد عصبها و کاهش درد و علائم دیگر انجام می شود. مدت زمان بهبودی بعد از این جراحی ها طولانی تر از روشهای جراحی بسته است و بدلیل بزرگ بودن جای برش، ریسک عفونت هم بالاتر می رود.
مراقبت های بعد از جراحی تومور نخاعی
بعد از عمل تومور ستون فقرات باید برای 5 تا 10 روز بستری شوید و 24 ساعت اولیه را در ICU تحت نظر باشید. بعد از ترخیص هم باید مراقبت های بعد از عمل تومور نخاع در منزل را رعایت کنید:
- داروهای تجویز شده مثل داروهای مسکن و آنتی بیوتیک را به درستی مصرف کنید.
- چکاپ های منظمی که برای نظارت بر وضعیت تومورها تجویز شده را طبق دستور پزشک انجام دهید.
- نکاتی که برای پیشگیری از عفونت در محل زخم هستند را به دقت تا زمان بهبودی زخمها انجام دهید.
مدت زمان بهبودی بعد از عمل
دوره نقاهت بعد از عمل تومور نخاعی سه تا چهار هفته است. اما بهبودی کامل بعد از درمان بسته به شدت عارضه 3 ماه تا یکسال طول می کشد.
عوارض بعد از عمل تومور نخاع چقدر جدی است؟
خونریزی، آسیب به بافت عصبی، درد و بیحسی موقت از عوارض بعد از عمل تومور نخاع هستند. در برخی افراد نیز ممکن است در ناحیه برش عفونت رخ دهد.
به گفته منابع معتبر از دست دادن بینایی، درد حاد و مزمن و بیدار شدن با تاخیر هم از عوارض جانبی برداشتن تومور ستون فقرات هستند که در بلند مدت رخ می دهند. برای کاهش این عوارض توصیه می کنیم برای انجام این جراحی به بهترین جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در زاهدان مراجعه کنید.
برای جراحی تومور نخاعی در زاهدان می توانید از تخصص دکتر جمال الدین اسدی، تنها فوق تخصص ستون فقرات در استان سیستان و بلوچستان در این زمینه بهره مند شوید. برای رزرو نوبت با شماره 05433446436 تماس بگیرید.
جمع بندی نهایی
تومورهای نخاعی، توده های سرطانی خوش خیم یا بدخیمی هستند که در کانال نخاعی یا بیرون آن (روی ستون فقرات یا اطراف آن) رشد می کنند. این تومورها انواع مختلفی دارند و بسته به نوع، سایز و محل رشدشان می توان آنها را با روشهای مختلف درمان کرد.
اولین خط درمان برای تومورهای ستون فقرات، عملهای جراحی هستند که برای برداشتن کامل یا بخشی از تومور انجام می شوند. این جراحی ها ممکن است به روش باز یا بسته انجام شوند. مدت زمان بهبودی کامل بعد از این عمل ها 3 ماه تا یکسال است.
سوالات متداول
رایجترین سوالاتی که معمولا بیماران در مورد جراحی تومور نخاعی می پرسند، عبارتند از:
طول عمر بیماران تومور نخاعی چقدر است؟
70 درصد بیماران تا 5 سال بعد از جراحی تومور نخاعی می توانند زنده بمانند.
چه روشهایی برای درمان تومور نخاعی موثر هستند؟
انتخاب روش درمان بستگی به نوع و میزان رشد تومورها دارد. با توجه به این نکات، متخصصان از روشهایی مثل جراحی، پرتو درمانی، شیمی درمانی یا برخی داروهای هدفمند برای درمان تومور ستون فقرات استفاده می کنند.
امکان عود تومور نخاعی بعد از جراحی وجود دارد؟
بله. در 10 درصد موارد احتمال عود تومورها بعد از جراحی هست. به همین علت است که تا 5 سال بعد از عمل باید بیمار به صورت دوره ای MRI انجام دهد تا در صورت عود، درمان های لازم انجام گیرد.
اگر شما هم سوالی درباره جراحی تومور نخاعی دارید در بخش نظرات می توانید آنها را از کلینیک ما بپرسید.
